Dạo gần đây trên các trang báo mạng trong lẫn ngoài nước tự nhiên lăng xê cho một nghiên cứu đâu đó bên trời Tây phán rằng
Chạy bộ quá nhiều có thể gây chết sớm!
Theo: CBS News
Dĩ nhiên các báo mạng Việt Nam như thường lệ dịch rất nhanh đồng thời giật tít (tiêu đề) rất chú ý trên trang chủ. Đọc qua thì có thể đoán được 99% các bác tác giả không phải là dân chạy bộ, mà chỉ là các chuyên gia chém tít câu view, ngồi dịch nguyên si bài viết như vẹt mà không hề có bất cứ luận điểm tranh luận nào. Nội dung truyền đạt không bao nhiêu, thậm chí còn cắt xén không đầy đủ nội dung mà chủ yếu giật tít câu khách là chính.
Bài viết này không tranh luận đúng hay sai mà chỉ nêu vài quan điểm cá nhân về cái nghiên cứu mới nổi kìa và mối tương quan giữa chạy bộ và sức khoẻ.
Nghiên cứu kia có đáng tin cậy không?
Nói về nghiên cứu thì một năm trên thế giới có cả trăm ngàn nghiên cứu khác nhau về đủ mọi thể loại, chuyên ngành. Tuy nhiên không phải nghiên cứu nào cũng có thể áp dụng vào thực tế một cách chính xác. Đa số các nghiên cứu chỉ dựa trên xác suất thống kê trên một lượng mẫu (sample) nhất định, các lượng mẫu này có thể hoặc không thể đại diện cho một tập thể (population) tùy thuộc vào cách chọn mẫu của nghiên cứu. Khi mà lượng mẫu được nghiên cứu không thể đại diện được cho số đông tập thể thì dĩ nhiên kết quả nghiên cứu chỉ để tham khảo, không thể áp dụng vào thực tế.
Nói về nghiên cứu mới nổi kể trên, trước hết cần xem lại bài viết bằng tiếng Anh để bảo đảm thông tin trên các báo mạng Việt Nam không dịch bậy bạ hoặc thiếu thông tin
The researchers behind the newest study on the issue say people who get either no exercise or high-mileage runners both tend to have shorter lifespans than moderate runners. But the reasons why remain unclear, they added.
Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng những người không vận động hoặc những người chạy bộ quá nhiều có thường có tuổi thọ ngắn hơn những người chạy bộ ở mức độ vừa phải. Nhưng lý do vì sao thì họ cũng không chắc chắn.
Đoạn này hoàn toàn bị lược bỏ trong trang tin của VnExpress. Qua đó cũng thấy nghiên cứu nói trên không đáng tin cậy tí nào, vì hoàn toàn không có bằng chứng hay lý do nào giải thích được việc những chạy bộ quá nhiều ảnh hưởng đến tuổi thọ.
Trên thực tế, nghiên cứu này chỉ là một dạng câu hỏi trắc nghiệm online được gọi là MASTER Running Study mà bất cứ ai cũng có thể tham gia trả lời. Nếu thích, bạn cũng có thể truy cập và trả lời ở trang MASTER Running Study. Các câu hỏi này sẽ thu thập thông độ tuổi, cường độ chạy ít nhiều, tiền sử cao huyết áp, thói quen dùng thuốc giảm đau,… Không có thêm bất cứ thông tin phản hồi nào được thu thập sau đó cũng như không hề theo dõi người tham gia sống được bao lâu.
Rõ ràng một nghiên cứu như vậy không thể nói lên nhiều điều cũng như không thể bảo đảm độ tin cậy vào kết quả cuối cùng. Đối với mình các bài viết thế này chỉ để tham khảo cho vui. Nếu bạn quan tâm, có thể tham khảo thêm bài phân tích đầy đủ hơn bằng tiếng Anh: Runner’s World
Lợi ích của chạy bộ cho sức khoẻ là không thể bàn cãi
Chạy bộ là một trong những môn thể thao đơn giản nhất giúp con người cải thiện sức khỏe về thể chất lẫn tinh thần. Đã có rất nhiều các nghiên cứu, báo cáo khoa học uy tín xác nhận những lợi ích của chạy bộ đối với hệ tim mạch, hệ tuần hoàn, giúp điều hòa huyết áp, ức chế tiểu đường… cũng như tác động tích cực đến tâm lý, giúp thư giãn, tăng sự tự tin, khả năng thích ứng với khó khăn…
Không phải tự nhiên mà năm 2013 xác nhận kỷ lục hơn nửa triệu lượt người hoàn thành Marathon tại Mỹ. Tại Việt Nam, phong trào chạy bộ cũng đang có những chuyển biến rất tích cực với các giải chạy bộ được tổ chức thường xuyên hơn với số người tham dự ngày càng đông đảo hơn. Điều này cho thấy càng ngày càng có nhiều người tìm đến chạy bộ như là một phương tiện giải trí lẫn liều thuốc phù hợp để cải thiện sức khoẻ.
Tuy nhiên, cái gì tốt cũng sẽ gây hại nếu lạm dụng quá mức, chạy bộ cũng không nằm ngoài quy luật này. Nếu chạy quá nhiều, cơ thể sẽ bị ảnh hưởng: quá tải, chấn thương, gây ra tác động tiêu cực đến sức khỏe. Vì thế bạn phải có chương trình tập luyện phù hợp để bảo đảm luôn thu được những lợi ích tốt nhất từ chạy bộ chứ không phải thu về các chấn thương dai dẳng.
Bao nhiêu là vừa đủ?
Sẽ không có một con số giới hạn chính xác bao nhiêu là vừa đủ đối với chạy bộ. Một con số mà bạn có thể tham khảo: chạy bộ 3h/tuần là được xem là vừa đủ để duy trì sức khỏe lâu dài. Chạy quá mức này có thể không giúp bạn khoẻ hơn bao nhiêu, mà còn dẫn đến các nguy cơ quá tải hay chấn thương. Làm một phép tính đơn giản, với mức trần 3h/tuần, nếu 1 tuần bạn chạy 3 buổi thì mỗi buổi là 1 tiếng ~ tương đương với khoảng 8-15km tuỳ tốc độ nhanh chậm. Có lẽ cũng ít người ở Việt Nam vượt qua con số giới hạn này, trừ các anh em chơi chạy bộ đường trường.
Bản thân mình mỗi lần chạy chỉ khoảng 5km ~ 35 phút, 1 tuần 4 lần thì cũng chỉ khoảng 2 tiếng 20 phút, vẫn còn xa lắm mức trần tham khảo kể trên. Dĩ nhiên con số này chỉ là để tham khảo, cách tốt nhất để xác định thời lượng chạy tối ưu là lắng nghe phản ứng của cơ thể bạn, nếu cảm thấy cơ thể mệt mỏi khi bạn tăng cường độ tập, hãy chú ý theo dõi và điều chỉnh một cách hợp lý.
Nếu bạn đã quen với một cường độ chạy quen thuộc và không gặp bất kỳ vấn đề sức khoẻ nào, hãy cứ duy trì thói quen tốt đó. Nếu bạn đang cố gắng chinh phục các cự ly đường dài như 21k hoặc 42k, hãy bám sát theo các chương trình tập luyện, nghỉ ngơi hợp lý đồng thời bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, tránh xa bia rượu để bảo đảm cơ thể luôn khoẻ mạnh để hoàn thành mục tiêu đặt ra.
Chạy bộ có nguy hiểm không?
Chạy bộ, cũng như tất cả các môn thể thao khác, luôn đi kèm với nguy cơ chấn thương nếu bạn không tuân thủ theo nguyên tắc cuộc chơi. Với chạy bộ, một trong những nguyên tắc quan trọng là bạn phải sử dụng giày chạy bộ phải phù hợp. Một đôi giày không phù hợp như quá chật, quá rộng hoặc không đúng form chân sẽ gây ra cảm giác khó chịu khi chạy và nếu không chú ý sẽ gây ra những chấn thương nghiêm trọng về sau.
Ngoài ra, bạn cần phải tuân thủ nguyên tắc tăng tải luỹ tiến, vừa tập vừa nghỉ ngơi hợp lý, không chạy liên tục ở cường độ cao liên tục để tránh rơi vào tình trạng quá tải, vốn là nguy cơ gây chấn thương hàng đầu.
7 lời khuyên hữu ích giúp tránh quá tải trong chạy bộ
Lời kết
Chạy bộ không đơn thuần là một môn thể thao, nó còn là niềm vui, và với nhiều người nó còn là phong cách sống. Nếu chạy bộ mang đến cho bạn niềm vui, hãy tận hưởng nó nhiều nhất có thể.
Don’t think. Just do it.
